szafir6

Otrzymaliśmy odpowiedź od Pana Michała Dzięgielewskiego – Dyrektora Departamentu Lecznictwa w Ministerstwie Zdrowia w sprawie możliwości wykonywania zawodu ratownika medycznego na podstawie umowy cywilnoprawnej w oparciu o jednoosobową działalność gospodarczą bez tworzenia podmiotu leczniczego.

Jak czytamy w treści pisma: „....żadne przepisy prawa nie regulują wprost prowadzenia działalności gospodarczej medycznych.” dodatkowo Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało nowelizację przepisów: „Jednakże z wpływającymi do Ministerstwa Zdrowia wątpliwościami związanymi z interpretacją przepisów w omawianym zakresie podjęte zostaną prace mające na celu ich doprecyzowanie.”.

Tym samym Ministerstwo Zdrowia potwierdziło słuszność interpretacji obowiązujących przepisów prawa przygotowanych przez Polskie Towarzystwo Ratowników Medycznych (PTRM) przekazanej do Ministerstwa Zdrowia przy piśmie z dnia 6 grudnia 2023 r., znak: PTRM 136/12/644/2023.

Celem pisma było wyjaśnienia powstałej wątpliwości w przedmiocie wykonywania zawodu ratownika medycznego na podstawie umowy cywilnoprawnej w oparciu o jednoosobową działalność gospodarczą bez tworzenia podmiotu leczniczego i potwierdzenie interpretacji obowiązujących przepisów prawa przygotowanej przez PTRM.

Wcześniej PTRM dokonało analizy następujących aktów prawnych:

  • ustawy o DL;
  • ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1710, 1812, 1933 i 2185 oraz z 2023 r. poz. 412) – zwanej dalej: „ustawa PZP”;
  • ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2561, 2674, 2770, z 2023 r. poz. 605, 650, 658, 1234, 1429, 1675, 1692, 1733, 1831, 1872, 1938) – zwanej dalej: „ustawa o ŚOZ”;
  • ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1541 i 1560) – zwanej dalej: „ustawa o PRM”;
  • ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1545, 1675, 1692, 1972) – zwanej dalej: „ustawy o RPP”;
  • ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610, ze zm.) – zwanej dalej: „ustawa KC”;
  • ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 221, ze zm.) – zwanej dalej: „ustawa o PP”;
  • ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465) – zwanej dalej: „ustawa KP”;
  • ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2702, 2705, z 2023 r. poz. 185, 1234) – zwanej dalej: „ustawa o PiP”.

W żadnym z powyższych aktów prawnych PTRM nie odnalazło zapisów uniemożliwiających podmiotowi leczniczemu udzielenia w drodze konkursu ofert zamówienia na udzielanie
w określonym zakresie świadczeń zdrowotnych nie tylko podmiotowi wykonującemu działalność leczniczą, ale również osobie legitymującej się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub określonej dziedzinie medycyny, np. ratownikowi medycznemu bez konieczności rejestracji podmiotu leczniczego.

W analizowanych przepisach brak jest również podstawy prawnej wykluczającej wprost możliwość zawarcia przez podmiot leczniczy (dysponenta zespół ratownictwa medycznego) umowy cywilnoprawnej o udzielanie świadczeń zdrowotnych z ratownikiem medycznym, będącym jednocześnie osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą, który nie utworzył podmiotu leczniczego.

Na potrzeby uzasadnienia powyższego stanowiska PTRM w piśmie do Ministerstwa Zdrowia zaprezentowało poniższą analizę zapisów ww. aktów prawnych.

Zgodnie z art. 26 ustawy o DL, podmiot leczniczy spełniający przesłanki określone w art. 4, art. 5 ust. 1 i art. 6 ustawy PZP, zwany dalej „udzielającym zamówienia”, może udzielić zamówienia na udzielanie w określonym zakresie świadczeń zdrowotnych, zwanego dalej „zamówieniem”, podmiotowi wykonującemu działalność leczniczą, lub osobie legitymującej się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub określonej dziedzinie medycyny, zwanym dalej „przyjmującym zamówienie”.

Przedmiot zamówienia nie może jednak wykraczać poza rodzaj działalności leczniczej lub zakres świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez przyjmującego zamówienie, zgodnie
z wpisem do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, o którym mowa w art. 100 ustawy o DL – wymaganie to dotyczy jednak wyłącznie podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Nie dotyczy natomiast przyjmujących zamówienie będących osobami legitymującymi się nabyciem fachowych kwalifikacji zawodowych do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub określonej dziedzinie medycyny.

Udzielenie zamówienia następuje w trybie konkursu ofert. Do konkursu ofert stosuje się odpowiednio art. 140, art. 141, art. 146 ust. 1, art. 147, art. 148 ust. 1, art. 149, art. 150, art. 151 ust. 1, 2 i 4–6, art. 152, art. 153 i art. 154 ust. 1 i 2 ustawy o ŚOZ, przy czym prawa i obowiązki Prezesa Funduszu i dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu wykonuje kierownik podmiotu leczniczego udzielającego zamówienia.

Przepisów art. 26 ust. 3 i 4 ustawy o DL nie stosuje się natomiast do zamówień, których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 30 000 euro liczonej według średniego kursu złotego w stosunku do euro, ustalonego zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 2 ustawy PZP. Do udzielenia zamówienia nie stosuje się przepisów ustawy PZP.

Zgodnie z przepisami art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o DL osoba wykonująca zawód medyczny to osoba uprawniona na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osoba legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny.

Natomiast w myśl przepisów art. 33 ust. 1 pkt. 1 ustawy o zawodzie RM, wykonywanie zawodu ratownika medycznego polega m.in. na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w tym medycznych czynności ratunkowych w rozumieniu art. 3 pkt 4 ustawy o PRM, udzielanych samodzielnie lub na zlecenie lekarza.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy o RPP, osoba wykonująca zawód medyczny to osoba wykonującą zawód medyczny, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o DL. Tym samym zawód ratownika medycznego jest zawodem medycznym uprawnionym do udzielania świadczeń zdrowotnych.

Zgodnie zaś z przepisami art. 38 ustawy o zawodzie RM, Ratownik medyczny może wykonywać zawód:

  • w ramach umowy o pracę;
  • w ramach stosunku służbowego;
  • na podstawie umowy cywilnoprawnej;
  • w ramach porozumienia o wolontariacie.

Na mocy art. 155 ust. 1 ustawy o ŚOZ, do umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej należy stosować przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej. Wobec czego do powyższej umowy cywilnoprawnej zawieranej pomiędzy podmiotem leczniczym (dysponentem zespołów ratownictwa medycznego) w zakresie nieuregulowanym w przepisach ustawy o DL należy stosować przepisy kodeksu cywilnego.

Tym samym zgodnie z zasadą swobody umów wyrażoną w art. 3531 ustawy KC, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że część osób dokonujących interpretacji obowiązujących przepisów wskazuje, że brak dodania do art. 38 ustawy o RM, analogicznego zapisu określonego w art. 19 pkt 5 ustawy o PiP, może przesądzać o niemożności wykonywania zawodu przez ratownika medycznego w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, ponieważ brak możliwości wpisu do rejestru ratowników medycznych wyklucza taką ewentualność. Zwolennicy powyższej tezy dość szeroko powołują się także na interpretację Ministerstwa Zdrowia z dnia 3 marca 2021 r., znak: DLD.412.28.2021.CP, w którym autor wskazuje, że „(…) działalność lecznicza jest działalnością gospodarczą regulowaną. Można ją wykonywać po spełnieniu warunków określonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2020 r., poz. 295, z późn. zm.). Działalność ta podlega obowiązkowi wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Ratownik, jako przedsiębiorca, może wykonywać działalność leczniczą jako podmiot leczniczy (w myśl obowiązujących przepisów ratownicy nie mogą wykonywać swojego zawodu w ramach praktyki zawodowej). Zgodnie z art. 147a § 1 Kodeksu wykroczeń – kto wykonuje działalność leczniczą lub prowadzi zakład leczniczy dla zwierząt bez wymaganego wpisu do rejestru lub ewidencji, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.”.

Na uwadze jednakże należy mieć fakt, że powyższe stanowisko Ministerstwa Zdrowia zostało wydane przed uchwaleniem ustawy o zawodzie RM, gdy zapisy dotyczące wykonywania zawodu ratownika medycznego były określone w ustawie o PRM, a w której nie były zawarte przepisy odnoszące się do form, w których ratownik medyczny mógł wykonywać zawód ratownika medycznego, do dnia wejścia w życie ustawy o zawodzie RM.

Dopiero ustawa o zawodzie RM wprowadziła przepis wskazujący na możliwość wykonywania zawodu poza umową o pracę i wolontariatu również na podstawie umowy cywilnoprawnej – zatem także „kontraktowej”.

Jak zapewnia Ministerstwo Zdrowia w udzielonej odpowiedzi: „Wypracowane propozycje zostaną skonsultowane ze środowiskiem ratowników medycznych, tak aby były optymalne dla funkcjonowania PRM i zrozumiałe dla wszystkich stron.”.

Liczymy, że wypracowane rozwiązanie obejmie nie tylko ratowników medycznych pracujących w systemie Państwowe Ratownictwo Medyczne (PRM), jak wskazało Ministerstwo Zdrowia w odpowiedzi, ale także ratowników medycznych pracujących poza system PRM.

Treść odpowiedzi Ministerstwa Zdrowia oraz pisma skierowanego do Ministerstwa Zdrowia znajduję się pod artykułem.